مشکلات روحی و روانی مردم در شرایط کرونایی رو به افزایش است و همین بازار کتاب‌های روانشناسی را گرم کرده و کتاب‌های موفقیت و روانشناسی غیرمعتبری فروخته می‌شود. خطرات این کتاب‌ها چیست و چگونه باید آنها را تشخیص داد؟
به گزارش سایک نیوز و به نقل از ایرنا، امروزه مشکلات اجتماعی و اقتصادی باعث شده است که برخی افراد به روانشناس مراجعه کنند. اما هزینه جلسه های روانکاوی و روانشناسی سنگین است و عده‌ای راه دیگری را برمی‌گزینند؛ خواندن کتاب‌های روانشناسی و خود درمانی.
یکی از خطرات این اقدام، وجود کتاب‌های غیرمعتبر در بازار است. فروش کتاب‌های روانشناسی زرد در ایستگاه‌های مترو و دکه‌های کتابفروشی در بازارچه‌های خیابانی با تخفیف‌های بالای ۵۰ درصد، نظر بسیاری از مخاطبان را به خود جلب می‌کند؛ در حالی که ناشر معتبر، قادر به ارائه این درصد از تخفیف برای کتابی ارزشمند و معتبر نیست و این تخفیف می‌تواند شناسه خوبی برای شناخت کتاب معتبر از غیرمعتبر باشد.
اما پرسش اینجاست که مخاطبان با استفاده از چه روش‌هایی می‌توانند کتاب‌های خوب در حوزه روانشناسی را از نمونه‌های غیر معتبر، بازاری، زرد و کتاب‌سازی شده، تشخیص دهند؟
سیما فردوسی مشاور و روانشناس در توضیح این مساله گفت: در انتخاب کتاب در حوزه روانشناسی باید بیشتر به کتاب‌های تالیفی توجه شود. البته این مساله به معنی نامناسب بودن کتاب‌های ترجمه در حوزه روانشناسی نیست. برای کسب اطلاعات در حوزه روانشناسی عمومی بهتر است مردم از کتاب‌هایی استفاده کنند که مولف از عادات اجتماعی و فرهنگ جامعه باخبر باشد و پژوهش‌هایی درخصوص رفتار مردم این سرزمین داشته باشد.
لزوم بررسی علمی کتاب‌ها پیش از انتشار
به گفته این روانشناس، برای ورود کتاب‌های مناسب روانشناسی به بازار لازم است هیاتی پیش از انتشار، نظارت داشته باشد و به صورت علمی بررسی کنند که آیا محتوا قابل تائید است؟ با واقعیات جامعه سازگاری دارد؟ آیا می‌تواند به صورت کاربردی مفید باشد؟
این در حالی است که ناشران با مترجمان قرارداد می‌بندند و اگر فن ترجمه در تهیه کتاب رعایت شده باشد، آن را منتشر می‌کنند در حالی که این کافی نیست.
فردوسی تاکید کرد: کتاب‌های بی‌شماری وارد بازار می‌شود اما انتخاب کتاب کاربردی و متناسب با نیاز، در نهایت برعهده شخص است. همچنین رسانه‌ها سهم مهمی در این مساله دارند. آنها می‌توانند این موضوع را به گوش مسئولان برسانند تا مجوز چاپ کتاب منوط به تائید هیات کارشناسی مورد نظر باشد.
این پیشنهاد در حالی از سوی فردوسی مطرح شده است که هه کتاب‌ها پیش از انتشار و برای کسب مجوز به ارشاد تحویل داده می‌شوند و این روند نظارتی می‌تواند در همان مرحله انجام شود.
با متخصصان مشاوره کنید
بالا بردن آگاهی مردم در انتخاب هر کتاب از اهمیت زیادی برخوردار است، اما آگاهی عمومی چگونه بالا می‌رود و چه اقداماتی برای آن باید انجام شود؟
فردوسی در این‌باره گفت: کسی که بخواهد کتاب روانشناسیِ کاربردیِ خوب مطالعه کند، باید با متخصصان و مشاوران مشورت و از میان کتاب‌های معرفی شده، یکی را انتخاب کند. افراد باید منبع اطلاعاتی داشته‌باشند و شاید بتواند در انتخاب کتاب خوب در حوزه علوم اجتماعی و روانشناسی از مسئولان کتابخانه‌ها کمک بگیرند. گرچه بسیاری از افراد وقتی چند صفحه از کتابی را می‌خوانند، متوجه می‌شوند که آیا آن کتاب می‌تواند به آنها کمک کند یا نه.
به گفته این روانشناس، اقداماتی که در صداوسیما برای معرفی کتاب انجام شده، تاثیر مثبتی بر مخاطبان داشته است و این اقدامات می‌تواند تکمیل شود و گسترش یابد.
کتاب‌هایی که به هدف رزومه‌سازی چاپ می‌شوند
بازار کتاب‌هایی که ناشر برای آنها حق‌التالیف و حق ترجمه پرداخت نکرده، برای ویرستاری و صفحه‌بندی آن هزینه نکرده است و به همین دلیل می‌تواند با تخفیف بالا بفروشد، همچنان وجود دارد.
علی‌اصغر علیزاده از ناشران کتاب‌های پزشکی و روانشناسی در این‌باره گفت: مساله کتاب‌سازی از قدیم بود، اما این روزها این کتاب‌ها در حجم بالاتری تولید می‌شوند، زیرا بسیاری از ناشران کتاب را به صورت چاپ دیجیتال و در تعداد محدود منتشر می‌کنند. این کتاب‌ها معمولا با هدف رزومه‌سازی برای دانشجویان دوره دکترا چاپ می‌شود.
این ناشر ادامه داد: واقعیت اینکه استانداردها در همه عرصه‌های اجتماعی و اقتصادی به بحث عرضه و تقاضا تبدیل شده است. الگویی که نظام سرمایه‌داری ارائه می‌دهد که «هرچقدر تقاضا باشد همان‌قدر عرضه است» در حوزه کتاب هم مطرح است.
در همه جای دنیا کتاب‌های زرد تولید می‌شوند. گاهی ترجمه برخی از کتاب‌ها ناقص است. بازار به این مساله توجه نمی‌کند که یک کتاب چقدر می‌تواند برای جامعه مفید و موثر باشد و معیارهایی که باید برای همه حوزه‌های کتاب از جمله روانشناسی رعایت شود، نادیده گرفته می‌شود.
مردم چه کنند؟
نویسندگان و مترجمان کتاب‌های داستان و رمان شاید برای مردم شناخته شده‌تر از متخصصان حوزه روانشناسی باشند. در چنین شرایطی پیداکردن راهی درست برای انتخاب کتاب از اهمیت بالایی برخوردار است.
علیزاده با تاکید بر لزوم تهیه زیرساخت‌های لازم برای بالابردن آگاهی مردم، بیان کرد: بحث کتاب‌سازی با تعامل اهل قلم، فرهیختگان و ناشران شناخته‌شده در جامعه قابل حل است. سرای اهل قلم در موسسه خانه کتاب می‌تواند جایگاه مناسبی برای ارزیابی نویسندگان باشد. بحث این است که خواننده یا نویسنده چه شاخص‌هایی را باید رعایت کند.
وی افزود: مردم برای انتخاب کتاب مناسب باید درباره نویسنده تحقیق و جست‌وجو کنند. همچنین ناشر کتاب را مورد بررسی قرار دهند. اگر فردی اهل مطالعه است و بخواهد کتابی را بخواند و انرژی سالم بگیرد، باید پیش از تهیه کتاب پژوهش کند و این کار زمان می‌برد.
صفحاتی به معرفی نویسنده اختصاص داده شود
علیزاده با تاکید بر اینکه مترجم کتاب‌های روانشناسی باید افزون بر داشتن مهارت‌های ترجمه، در حوزه روانشناسی هم صاحب نظر باشد، گفت: مترجم می‌تواد فردی باشد که در رشته روانشناسی تحصیل کرده است یا در دوره‌های این رشته شرکت کرده باشد. کتاب‌هایی که در این حوزه به صورت گروهی ترجمه می‌شوند ارزشمندند زیرا در ترجمه نظر چند نفر را دارند.
به گفته وی، اطلاعاتی درباره نویسنده و مترجم باید در ابتدای کتاب چاپ شود. گاهی این‌گونه تصور می‌شود که اگر در ابتدای کتاب، درباره مترجم و نویسنده، چند صفحه نوشته شود، بزرگنمایی این افراد خواهد بود، اما این‌گونه نیست. برخی از ناشران حرفه‌ای این کار را می‌کنند و مردم با خواندن توضیحات درباره نویسنده و مترجم می‌توانند بهتر تصمیم بگیرند و این صفحات به کتاب اعتبار می‌دهد.