عزت نفس چیست؟

احساس شما نسبت به ارزش های شخصی شما

عزت نفس احساس ذهنی شما نسبت به ارزش کلی شخصیتان است. درواقع احترام به خود، سطح اعتماد شما به توانایی ها و ویژگی های شما را توصیف می کند.

داشتن عزت نفس سالم می تواند بر انگیزه، رفاه ذهنی و کیفیت کلی زندگی شما تأثیر بگذارد. با این حال، داشتن عزت نفس بسیار بالا یا بسیار پایین می تواند مشکل ساز باشد. درک بهتر سطح منحصر به فرد عزت نفس شما می تواند به شما کمک کند تا تعادلی را ایجاد کنید که برای شما مناسب است.

عناصر کلیدی عزت نفس عبارتند از:

1.      اعتماد به نفس

2.      احساس امنیت

3.      هویت

4.      حس تعلق

5.      احساس شایستگی

اصطلاحات دیگری که اغلب به جای عزت نفس استفاده می شوند عبارتند از عزت نفس، احترام به خود و توجه به خود.

عزت نفس در دوران کودکی به پایین ترین حد خود می رسد و در دوران نوجوانی و همچنین بزرگسالی افزایش می یابد و در نهایت به سطح نسبتاً ثابت و پایداری می رسد. این باعث می شود عزت نفس به ثبات ویژگی های شخصیتی در طول زمان شبیه باشد.

چرا عزت نفس مهم است؟

عزت نفس بر فرآیند تصمیم گیری، روابط، سلامت عاطفی و رفاه کلی شما تأثیر می گذارد. همچنین بر انگیزه تأثیر می گذارد، زیرا افرادی که دیدگاه سالم و مثبتی نسبت به خود دارند، پتانسیل خود را درک می کنند و ممکن است برای مقابله با چالش های جدید انگیزه بیشتری داشته باشد.

چهار ویژگی کلیدی عزت نفس سالم عبارتند از:

1.      درک درست از توانمندی ها و مهارت های خود

2.      توانایی حفظ روابط سالم با دیگران در نتیجه داشتن رابطه سالم با خود

3.      انتظارات شخصی واقع بینانه و مناسب

4.      درک نیازهای خود و توانایی بیان آن نیازها

افراد با عزت نفس پایین تمایل کمتری به دیدن توانایی های خود دارند و ممکن است در فرآیند تصمیم گیری خود شک کنند. آنها ممکن است برای امتحان کردن چیزهای جدید انگیزه نداشته باشند زیرا باور ندارند که می توانند به اهداف خود برسند. کسانی که عزت نفس پایینی دارند ممکن است مشکلاتی در روابط و بیان نیازهای خود داشته باشند. آنها همچنین ممکن است سطح پایینی از اعتماد به نفس را تجربه کنند و احساس کنند دوست داشتنی نیستند و بی ارزش هستند.

افراد با عزت نفس بیش از حد بالا ممکن است مهارت های خود را بیش از حد ارزیابی کنند و ممکن است احساس کنند که مستحق موفقیت هستند، حتی بدون اینکه توانایی پشتیبانی از باور خود را داشته باشند. آنها ممکن است با مسائل مربوط به رابطه دست و پنجه نرم کنند و جلوی خودسازی را بگیرند، زیرا به این فکر می کنند که کامل هستند.

نظریه های عزت نفس

بسیاری از نظریه پردازان در مورد پویایی های دخیل در رشد عزت نفس نوشته اند. مفهوم عزت نفس نقش مهمی در سلسله مراتب نیازهای آبراهام مزلو روانشناس ایفا می کند که عزت نفس را به عنوان یکی از انگیزه های اساسی انسان به تصویر می کشد.

مزلو پیشنهاد کرد که افراد برای ایجاد عزت نفس هم به قدردانی از سوی دیگران و هم به احترام درونی نیاز دارند. هر دوی این نیازها باید برآورده شوند تا فرد به عنوان یک فرد رشد کند و به خودشکوفایی برسد.

توجه به این نکته مهم است که عزت نفس مفهومی متمایز از خودکارآمدی است، که شامل این است که چقدر باور دارید که اقدامات، عملکرد یا توانایی های آینده را مدیریت خواهید کرد.

عوامل موثر بر عزت نفس

عوامل زیادی وجود دارد که می تواند بر عزت نفس تأثیر بگذارد. عزت نفس شما ممکن است تحت تأثیر موارد زیر باشد:

-        سن

-        ناتوانی

-        ژنتیک

-        بیماری

-        توانایی های بدنی

-        وضعیت اجتماعی و اقتصادی

-        الگوهای فکری

اغلب این تجربیات ما هستند که اساس عزت نفس کلی را تشکیل می دهند. به عنوان مثال، عزت نفس پایین ممکن است ناشی از ارزیابی های بیش از حد انتقادی یا منفی از طرف خانواده و دوستان باشد. کسانی که آنچه کارل راجرز از آن به عنوان نگاه مثبت بی قید و شرط یاد می کند تجربه می کنند، احتمال بیشتری دارد که عزت نفس سالم داشته باشند.

عزت نفس سالم

راه‌های ساده‌ای برای تشخیص اینکه آیا عزت نفس سالمی دارید وجود دارد. شما احتمالاً عزت نفس سالمی دارید اگر:

1.      از تمرکز بر تجربیات منفی گذشته خودداری می کنید.

2.      باور دارید با بقیه برابر هستید، نه بهتر و نه بدتر

3.      نیازهای خود را بیان می کنید.

4.      احساس اطمینان می کنید.

5.      نگرشی مثبت به زندگی دارید.

6.      می توانید نه بگویید.

7.      نقاط قوت و ضعف کلی خود را می بینید و آنها را می پذیرید.

داشتن عزت نفس سالم می تواند به شما برای رسیدن به اهدافتان انگیزه بخش باشد، زیرا شما می توانید با دانستن اینکه قادر به انجام آنچه در ذهن خود هستید، زندگی را طی کنید. علاوه بر این، زمانی که عزت نفس سالمی داشته باشید، می توانید حد و مرزهای مناسبی را در روابط تعیین کنید و یک رابطه سالم با خود و دیگران را حفظ کنید.

عزت نفس پایین

عزت نفس پایین ممکن است به طرق مختلف ظاهر شود. اگر عزت نفس پایینی دارید:

1.      ممکن است باور داشته باشید که دیگران بهتر از شما هستند.

2.      ممکن است بیان نیازهایتان برای شما دشوار باشد.

3.      ممکن است روی نقاط ضعف خود تمرکز کنید.

4.      ممکن است اغلب ترس، شک به خود و نگرانی را تجربه کنید.

5.      ممکن است دید منفی نسبت به زندگی داشته باشید و احساس عدم کنترل کنید.

6.      ممکن است ترس شدیدی از شکست داشته باشید.

7.      ممکن است در پذیرش بازخورد مثبت مشکل داشته باشید.

8.      ممکن است برای نه گفتن و تعیین حد و مرز مشکل داشته باشید.

9.      ممکن است نیازهای دیگران را بر نیازهای خود ترجیح دهید.

10.  ممکن است با اعتماد به نفس مبارزه کنید.

عزت نفس پایین می تواند منجر به انواع اختلالات سلامت روان از جمله اختلالات اضطرابی و اختلالات افسردگی شود. همچنین ممکن است برای شما دشوار باشد که اهداف خود را دنبال کنید و روابط سالم را حفظ کنید. داشتن عزت نفس پایین می تواند به طور جدی بر کیفیت زندگی شما تأثیر بگذارد و خطر ابتلا به افکار خودکشی را افزایش دهد.

عزت نفس بیش از حد

عزت نفس بیش از حد بالا اغلب به اشتباه به عنوان خودشیفتگی شناخته می شود، با این حال برخی از ویژگی های متمایز وجود دارد که این اصطلاحات را متمایز می کند. افرادی که دارای ویژگی های خودشیفتگی هستند ممکن است به نظر عزت نفس بالایی داشته باشند، اما عزت نفس آنها ممکن است بالا یا پایین و ناپایدار باشد و بسته به موقعیت خاص دائماً تغییر کند.

1.      ممکن است درگیر کامل بودن باشد.

2.      ممکن است روی همیشه درست بودن تمرکز کند.

3.      ممکن است باور کنند که نمی توانند شکست بخورند.

4.      ممکن است باور داشته باشند که از دیگران ماهرتر یا بهتر هستند.

5.      ممکن است ایده های بزرگ را بیان کند.

6.      ممکن است مهارت ها و توانایی های خود را به شدت دست بالا بگیرند.

وقتی عزت نفس بیش از حد بالا باشد، می تواند منجر به مشکلات روابط، دشواری در موقعیت های اجتماعی و ناتوانی در پذیرش انتقاد شود.

چگونه عزت نفس را افزایش دهیم؟

خوشبختانه، مراحلی وجود دارد که می‌توانید برای رفع مشکلات مربوط به درک خود از خودتان و ایمان به توانایی‌هایتان، انجام دهید. چگونه عزت نفس ایجاد می کنید؟ برخی از اقداماتی که می توانید برای کمک به بهبود عزت نفس خود انجام دهید عبارتند از:

o       از افکار منفی بیشتر آگاه شوید. یاد بگیرید که افکار تحریف شده ای را که بر ارزش خود تأثیر می گذارد، شناسایی کنید.

o       الگوهای تفکر منفی را به چالش بکشید. وقتی متوجه شدید که درگیر افکار منفی هستید، سعی کنید با افکار واقعی تر و یا مثبت تر آنهارا جایگزین کنید.

o       از خودگویی مثبت استفاده کنید.

o       شفقت به خود را تمرین کنید. تمرین کنید که خود را به خاطر اشتباهات گذشته ببخشید و با پذیرش تمام اجزای خود به جلو حرکت کنید.

عزت نفس پایین می تواند به اختلالات سلامت روان، از جمله اضطراب و افسردگی، کمک کند یا یکی از علائم آن ها باشد. صحبت با یک پزشک یا درمانگر را در مورد گزینه های درمانی موجود در نظر بگیرید، که ممکن است شامل روان درمانی (حضوری یا آنلاین)، داروها یا ترکیبی از هر دو باشد.

اکنون کمک بگیرید.

اگرچه برخی از دلایل عزت نفس پایین مانند عوامل ژنتیکی، تجربیات اولیه کودکی و ویژگی های شخصیتی قابل تغییر نیستند، اما اقداماتی وجود دارد که می توانید برای احساس امنیت و ارزش بیشتر بردارید. به یاد داشته باشید که هیچ فردی کمتر از دیگری شایسته نیست. در نظر گرفتن این موضوع ممکن است به شما کمک کند تا یک حس سالم از عزت نفس را حفظ کنید. از یک درمانگر قابل اعتما کمک بگیرید. ما به شما کلینیک روانشناسی مدت را توصیه می کنیم.

مترجم: فرزانه نعمتی